We zitten achterin de truck in het nationale park Matobo in Zimbabwe. ‘Garanties zijn er niet’ vertelt onze gids Ian. ‘Gisteren nog kwamen we een groep witte neushoorns tegen na nog geen kilometer rijden. We hebben daar vervolgens een uur in het gras gezeten en verschillende dieren kwamen tot op nog geen drie meter langs lopen’.
Ian is een blanke Zimbabwaan. Hij begeleid wandelsafari’s naar de neushoorns in het park en heeft door zijn dagelijkse bezoekjes een vertrouwensband opgebouwd met veel van de dieren. Dit biedt ons de gelegenheid om deze toch wilde dieren zonder de bescherming van een voertuig van dichtbij te bekijken.
Het verwachtingspatroon is dus hoog als we door de slagbomen van het park rijden. Vijf minuten gaan voorbij, vijftien, dertig. Het is geen Beekse Bergen en ons geduld wordt op de proef gesteld.
Matobo National Park
We rijden door het nationale park Matobo. Dit maakt deel uit van de Matopo Hills dat op de werelderfgoedlijst van Unesco staat. Het gebied laat een overvloed aan verschillende rotsvormen zien die uitsteken boven het granieten schild dat een groot deel van Zimbabwe bedekt.
De formaties zijn indrukwekkend en laten ons regelmatig vergeten dat we hier op zoek zijn naar de neushoorns.
Hoe herken je de witte neushoorn
De witte neushoorn is een groot en stevig gebouwd dier met een dikke, bleekgrijze huid en een kort staartje met stijve haren aan het uiteinde. Het dier is niet anders van kleur dan de zwarte neushoorn. In tegenstelling van wat soms gedacht wordt. Een witte neushoorn heeft toch een witte kleur? En de zwarte uiteraard zwart? Niet dus.
De witte neushoorn dankt zijn naam aan een verkeerde vertaling door de Engelsen van het Afrikaanse wyd, wat “wijd, breed” betekent en niet “wit”. Hij is dus te herkennen aan de brede mond. De zwarte neushoorn heeft daarin tegen een puntige mond.
Matobo biedt het ideale leefgebied voor luipaarden
Het park heeft ook één van de hoogste concentraties luipaarden in Afrika. Stiekem hopen we op een ontmoeting, maar de prachtige omgeving zorgt ook voor heel veel mooie schuilplaatsen.
Volgens onze gids zijn we tijdens onze rit zeker langs één of twee exemplaren gereden. Toch laten de luipaarden zich vandaag niet aan ons zien.
Een hoorn is per gram meer waard dan goud
Ian stopt de truck. Er liggen uitwerpselen op de weg. Neushoorns zijn in de buurt. We stappen uit. Onze gids bekijkt het even op zijn gemak en laat ons weten dat de dieren hier hooguit twee uur eerder voorbij zijn gelopen. Een uitleg over het gedrag en leefgebied van de neushoorns volgt.
Neushoorns bewegen zich volgens een vast patroon. Met een vast punt in het centrum, vaak een waterbron, waar ze in een soort achtvorm omheen lopen. Dit speelt helaas ook de stroperij in de hand.
Een stroper die een eerste keer deze mooie dieren weet te missen hoeft alleen maar te wachten op een volgende keer dat de neushoorn onvermijdelijk op dezelfde plek terugkeert.
De hoorn van deze dieren is per gram meer waard dan goud. Het is dus niet heel raar dat iemand die per jaar nog geen honderd euro verdiend en zijn kinderen graag naar school wil sturen in de verleiding komt. Feit is dat negentig procent van de lokale bevolking tot deze groep behoord. En dit probleem beperkt zich niet tot alleen Zimbabwe.
Ian verteld dat er al verschillende maatregelen zijn getroffen. Er zijn permanente patrouilles en er is begonnen met het afzagen van de hoorns. Dit heeft echter maar beperkt effect, omdat het gedeelte van de hoorn dat onder de huid zit ook nog duizenden euro’s waard is op de Chinese zwarte markt.
Goed voor de potentie?
Men gelooft daar dat het poeder van de vermalen hoorns een gunstig effect heeft op de potentie en vruchtbaarheid van de man. Iets wat medisch bewezen is nergens op te slaan. De hoorns bestaan uit keratine. Hetzelfde materiaal als onze nagels. Ze kunnen daar in China voor een zelfde uitwerking dus net zo goed op hun eigen nagels gaan kauwen.
Een aangedragen oplossing is om de grote in beslag genomen voorraden aan te bieden op de zwarte markt en daarmee de vraag en prijs te laten dalen. Vervolgens kan dan met behulp van fokprogramma’s in de vraag worden voorzien.
Een drastisch idee, maar als de stroperij door gaat zoals nu het geval is zullen neushoorns over minder dan vijf jaar niet meer in het wild bestaan.
Het geeft voer om over na te denken terwijl we weer in de truck stappen om onze zoektocht te hervatten.
Oog in oog met de neushoorns
Na vijftig minuten rijden zien we opeens een vrouwtje met haar kalf aan de overkant van de delta. Een geschikte plek vinden om het drassige gebied over te steken blijkt een uitdaging. Toch kunnen natte voeten ons niet weerhouden en al snel volgt de wonderlijke ontmoeting.
Op vijftien meter afstand lopen moeder en zoon door de struiken. Onze gids die de twee meteen herkent stelt ze met zacht gesproken woorden op het gemak. Terwijl moeders de situatie in de gaten blijf houden graast zoonlief onverstoord verder.
Helaas lijken ze vandaag geen zin te hebben in contact en ze lopen langzaam in tegenovergestelde richting weg. We besluiten om ze met rust te laten en op zoek te gaan naar de groep die gewoonlijk heel vriendelijk is bij menselijk bezoek.
Die groep zullen we vandaag niet vinden, maar na een minuut of dertig stuiten we op een ander vrouwtje met haar kalf. Ian herkend ze meteen en meld ons dat deze altijd kalm en nieuwsgierig zijn bij zijn bezoekjes.
Al grazend benaderen de neushoorns on tot op enkele meters
We gaan op flinke afstand rustig in het gras zitten. De dieren komen langzaam onze kant op grazen. Af en toe laat een luid snuivend geluid van de moeder ons even opschrikken.
Moeder en het jong weten dat we er zijn en komen langzaam steeds dichterbij. Het is maar de vraag wie er op dit moment meer op de hoede is. En ik merk dat ik onbewust om me heen kijk op zoek naar niet bestaande bomen om achter weg te springen.
Nog een paar stappen van moeder neushoorn en er zit nog geen vijf meter tussen ons. Het hart klopt een versnelling hoger en we blijven doodstil zitten. Dit is één van die momenten die je de rest van het leven zullen bij blijven.
De tijd vliegt voorbij en terwijl de zon achter de heuvels begint te zakken en daarbij de spaarzame wolken in een vurig rood licht zet wordt het voor ons tijd om afscheid te nemen.
Met de ondergaande zon zit ons bezoek aan Zimbabwe er ook op. Een land dat een aantal roerige jaren achter de rug heeft en langzaam op zijn retour lijkt te zijn. Een land dat daardoor nog maar weinig toerisme weet te trekken, maar dat wel alle ingrediënten heeft voor de ultieme Afrika ervaring.
Ik ga zeker nog een keer terug. Hier is nog zoveel te ontdekken…
Een flinke hobbel haalt me uit mijn dagdromen als we de hoofdweg weer opdraaien. De zon zakt verder en een paar hartebeesten rennen een stukje op met onze truck. ‘Zimbabwe, I’ll see you again !’
(Foto’s: Maarten van de Biezen)
