Diep in de Sahara woestijn werpen stenen pinakels en kathedraalachtige rotsformaties hun schaduwen over het landschap. Het Ennedi Plateau of Ennedimassief ligt in het noordoosten van Tsjaad. Het is een betoverend landschap met kliffen, kloven en natuurlijke bogen. Het gebied is ongeveer 40.000 vierkante kilometer groot en wordt ook wel de “Saharan Garden” genoemd. Ennedi werd in 2016 door UNESCO uitgeroepen tot werelderfgoed vanwege de unieke natuurlijke formaties en rotstekeningen waarvan een aantal ruim 7000 jaar oud zijn.
Onlangs is Ennedi door de overheid van Tsjaad officieel erkend als beschermd gebied en hebben ze het beheer ervan uit handen gegeven aan African Parks. Deze zijn begonnen met het opzetten van een organisatie voor de ontwikkeling van het park, het maken van plannen voor de bescherming en uitbreiding van de dierenpopulaties en het stimuleren van toerisme.
Opmerkelijke biodiversiteit
Door intensieve stroperij in de afgelopen decennia zijn de meeste dieren in het reservaat uitgeroeid. Toch is de resterende biodiversiteit in dit unieke landschap opmerkelijk. Zo leven er onder andere Barbarijse schapen, de Dorcas-gazelle, gestreepte hyena’s en woestijn lynxen. In de Guelta d’Archei is tevens één van de laatste populaties van Sahara krokodillen te vinden. Daarnaast zijn er meer dan 525 plantensoorten en minstens 199 vogelsoorten die tijdens hun migratieroutes passeren.
De eerste nacht kamperen we onder een indrukwekkende rotsformatie met maar liefst vijf verschillende bogen. Duizenden sterren zijn te zien door de openingen tussen de zandstenen rotsen. De komende dagen zullen we in dit gebied rondtrekken. We blijven ons verbazen terwijl we dwalen in het midden van een woud van pinakels en rotsformaties met bijna onmogelijke structuren.
Toyota oorlog
Bubaike is volgens onze gids Haroum de naam van de plek waar we na een klein half uurtje rijden aankomen. Het lijkt alsof er een bos van kleine pinakels in het midden van een woestijn van fijn zand is geplant, waar je zonder hulp van de gids met gemak zou kunnen verdwalen. We verkennen deze en een aantal andere rotsachtig labyrinten tot we midden op de vlakte opeens een aantal verlaten tanks zien staan. Het blijken achtergebleven Russische tanks uit de Toyota oorlog te zijn.
De naam van de oorlog is afgeleid van de auto’s en vrachtwagens (Toyota) die werden gebruikt door de Tsjadische troepen in hun strijd tegen de Libiërs. De Toyota’s bleken in dit deel van de woestijn het meest effectief en waren cruciaal in de strijd. De oorlog die in 1987 plaatsvond liep uit op een zware nederlaag voor Libië. De strijd hier wordt beschouwd als een weinig bekend onderdeel van de Koude Oorlog en begon toen Libië de Aouzoustrook in Tsjaad bezette. Deze strook is rijk aan uranium dat onder andere wordt gebruikt voor de productie van kernwapens en kernreactoren. Uiteindelijk won Tsjaad op 19 maart 1987 tijdens de Battle of B’ir Kora en trokken de overgebleven troepen uit Libië zich terug.
De tanks en achtergebleven munitie, waaronder bazooka granaten doen ons beseffen dat het er in dit prachtige landschap niet altijd even vredelievend aan toe is gegaan.
We reizen verder langs steeds weer indrukwekkende rotsformaties met namen als Wimina en Sicandre. Bij de laatste balanceren er grote rotsen op bizarre wijze boven de grond op een manier die alle zwaartekracht wetten lijken te negeren.
Guelta d’Archei
De volgende dag staat de Guelta d’Archei op het programma. Het is de beroemdste kamelen oase in de Sahara. Elke dag komen herders met honderden kamelen hier voor het water. Een pittige wandeling van een uur brengt ons naar een uitzichtpunt over de kloof. Het is één van de meest indrukwekkende plekken die ik ooit heb gezien. De geluiden van de dieren tussen de verticaal oprijzende rotsen maken het tot één van de meest intense Afrika ervaringen, waarvan er nog een aantal zullen volgen tijdens deze bijzondere reis. Wat de belevenis compleet maakt is de eerste gelegenheid sinds 6 dagen om ons te wassen. Eindelijk is er water voor een bucketshower. Wel op veilige afstand van de waterbron, want we willen het water niet verontreinigen met onze zeepresten.
Na de wasbeurt lopen we terug en rijden naar de ingang van de kloof waar zich ook een grot bevindt met rotstekeningen. De aanwezigheid van mensen in dit gebied gaat meer dan 10.000 jaar terug. Er zijn dan ook schilderingen te vinden die meer dan 7000 jaar oud zijn. Uit de tekeningen blijkt dat er in die tijd nog olifanten en giraffen in dit deel van de Sahara leefden. De grotten en kloven hier bevatten duizenden rotstekeningen, waardoor dit een van de grootste verzamelingen van petrogliefen is in de Sahara.
Nomaden van de Sahara
Dit oeroude landschap is een belangrijke plek voor twee semi-nomadische groepen die het grasland en water nodig hebben voor hun kamelen, geiten en schapen. De Teda en de Daza behoren beide tot de Toubou die voornamelijk leven in leven in Tsjaad, Niger en het zuiden van Libië. Er wordt dan ook actief gewerkt met de lokale bevolking om samen met hun het beheer van het reservaat, de infrastructuur en de overgebleven dieren te beschermen. In de nabije toekomst hoopt African Parks ook uitgestorven dieren in het gebied te herintroduceren.
Bezoek Ennedi
Om Ennedi te bezoeken zul je zelf voor vervoer moeten zorgen. Er zijn geen winkels of hotels in het gebied. Alles wat je nodig hebt voor je verblijf zul je zelf moeten meenemen. De meeste georganiseerde tours vertrekken uit de hoofdstad N’Djamena. Vanaf hier is het vier dagen rijden naar Ennedi. Een andere, maar flink duurdere mogelijkheid is om van N’Djamena naar Fada te vliegen en daar transport te regelen.
Foto’s & video: Maarten van de Biezen
