De Kankurang is een mystiek gemaskerd wezen dat de besnijdenis ceremonie van jongens vergezeld. Al nachten lang klinkt het gekletter van machetes die tegen elkaar slaan met de bijbehorende hoge kreten van het gemaskerde wezen. Vandaag horen we het voor het eerst ook overdag en word ik snel door een paar dorpelingen de plaatselijke winkel ingetrokken.
De deur van de winkel in Niafarang wordt gebarricadeerd en de luiken voor de ramen gaan dicht. Maar dit is Afrika en door de gaten in de muur kan ik naar buiten gluren en zie in de verte een oranje gedaante uit het bos tevoorschijn komen. Gefascineerd sta ik te kijken, maar als het hoge gekrijs weer klinkt en de machetes fel tegen elkaar slaan wordt ik vriendelijk, doch dringend naar het midden van de winkel gedirigeerd.
Na een wekenlange ceremonie in de bush komen de jongeren vandaag naar het strand om zich ritueel te wassen in het zoute zeewater.
In de bush heeft de Kankurang ze de geheimen van hun cultuur gedeeld en de werking van medicinale planten uitgelegd. Ook hebben de jongeren geleerd hoe ze moeten jagen. Vandaag keren de jongens terug naar het dorp als man en is het tijd voor feest.
De Kankurang verbeeld een link tussen de aardse- en geestenwereld
Gedurende de festiviteiten maakt de Kankurang opnieuw zijn opwachting. Nu is het wezen min of meer benaderbaar. De net volwassen mannen verzamelen zich en lopen zingend en dansend naar de verzamelplaats in het dorp. De Kankurang cirkelt er omheen met zijn machetes die hij met regelmaat ritmische tegen elkaar slaat.
De Kankurang is een traditioneel wezen van de Mandinka stam en komt voornamelijk voort in Noord Senegal en Gambia. Het wezen lijkt op een bruin of oranje monster dat met zijn machetes angst aanjaagt bij de lokale bevolking. Gehuld in de bast van de ‘Fara’ boom zorgt het voor discipline en beschermt het de leden van de stam tegen boze geesten en heksen.
Lokale tradities staan onder druk
Nu de jacht en kennis over de werking van lokale planten onder druk staan vanwege de toenemende verstedelijking en het kappen van ‘heilige’ bossen, staat deze traditie onder druk. Voorheen was de tijd dat de jongens in het bos doorbrachten vaak enkele maanden. Tegenwoordig is dat ‘nog maar’ drie weken. Toch blijft het een belangrijk deel van de cultuur en het volwassen worden van de nieuwe generatie.
Hulp van de Kankurang bij ziekte
De Kankurang is er om de jongeren te begeleiden en beschermen in hun overgangsperiode wanneer ze extra gevoelig zijn voor kwaadaardige geesten. Mocht er onverhoopt toch een kind ziek worden tijdens de ceremonie dan kan de hulp worden ingeroepen van de Fambondini, een sterkere versie van de Kankurang.
Deze wordt opgeroepen door een offer te brengen van 7 stenen, 7 pepers en 7 kola noten bij de plaatselijke fetish (heilig plek in het dorp, gewoonlijk bij een oude Kapokboom).
Overdag is de Kankurang ‘gewoon’ een verklede man, maar ’s nachts heeft het wezen grote krachten. Hij kan vliegen tussen boomtoppen, zichzelf dupliceren en zelfs onzichtbaar worden.
(Foto’s: Maarten van de Biezen)
