Mozambique streeft ernaar om een speler van formaat te worden in de wereld van koffieproductie, en dit jaar heeft het land zich aangesloten bij de International Coffee Organization met de belofte om koffie op een milieuvriendelijke en ethische manier te produceren. Hoewel Afrika algemeen wordt beschouwd als de geboorteplaats van koffie en bonen uit Ethiopië en Kenia wereldwijd bekend zijn als enkele van de beste ter wereld, is Mozambique vastbesloten om zijn naam te vestigen in deze branche.
Het land heeft dit ambitieuze doel mede te danken aan het Gorongosa Coffee Project, opgericht in 2013. Dit project begon met als doel het herbebossen van het nationale park waarin het zich bevindt, een gebied van 4.000 vierkante kilometer in het centrum van het land. Dit park is de thuisbasis van ongeveer 200.000 mensen en iconische Afrikaanse olifanten en leeuwen. Tegenwoordig voorziet de koffie ook in een extra inkomstenbron voor de gemeenschappen die daar wonen.
Koffie deed intrede in het nationale park
Juliasse Sabao, toezichthouder van het Gorongosa Coffee Project, vertelt dat voordat koffie zijn intrede deed in het nationale park, veel mensen daar alleen genoeg maïs, bonen en erwten verbouwden om hun gezin te voeden, met weinig overschot om te verkopen. Door het project werden bewoners in het park gestimuleerd om koffie te verbouwen en kregen ze lessen over het kweken en oogsten van de gewassen op hun velden. Ze kregen ook inheemse boomzaailingen om naast de koffie te planten, die schaduw en windbescherming bieden voor de koffie en tegelijkertijd helpen het park te herbebossen.
Koffie betaald voor schoolgeld
Tegenwoordig genereert de koffie voldoende inkomen voor werknemers om “schoolgeld te betalen, nieuwe uniformen te kopen en basisbenodigdheden voor hun gezinnen aan te schaffen,” zegt Sabao. “Hun levensstijl verandert heel snel.” Het project begon met slechts 10 families, maar in de 10 jaar dat het draait, is het uitgegroeid tot ongeveer 1.000 families die werken als boeren, branders, plukkers en proevers. Sabao merkt op dat gemeenschappen aanvankelijk terughoudend waren om deel te nemen, omdat koffie een nieuwe gewas was in het land en er weinig over bekend was. Er trad echter een grote verandering op nadat de eerste succesvolle oogst werd verkocht en de boeren winst maakten; het nieuws verspreidde zich en veel meer mensen sloten zich aan bij het initiatief.
Herbebossing, koffie en gemeenschappen hebben een belangrijke rol gespeeld in dit succesverhaal. Het park heeft te maken gehad met ernstige degradatie als gevolg van natuurrampen, menselijk conflict en ontwikkeling, wat van invloed is op de wilde dieren die er leven. Sommige wezens, zoals de Mount Gorongosa dwergkameleon, endemisch in de regio, worden bedreigd door habitatvernietiging, en het herstel en de bescherming van het natuurlijke milieu zullen helpen om de biodiversiteit van het park te beschermen.
Sofia Molina, hoofd van het Coffee Project, merkt op dat de koffieproductie in de loop van de tijd “langzaam is toegenomen, zowel in volume als in kwaliteit.” Hoewel het Gorongosa Coffee Project een winstgerichte onderneming is, is Molina er zeker van dat “productie omwille van winst niet duurzaam is voor de toekomst.” Ze gelooft dat andere drijfveren, zoals herbebossing en gemeenschapsdeelname, essentieel zijn.
Vasco Galante, de directeur communicatie van het nationale park, gelooft dat de heropleving van het Gorongosa National Park een van de grootste successen is op het gebied van het herstel van de wilde dieren in Afrika. Hij zegt dat de koffieproductie heeft bijgedragen aan dit succes en dat de verkoop van het product kopers in staat heeft gesteld “deel uit te maken van het zelfvoorzienende systeem dat helpt om het park te herstellen en te beschermen, werkgelegenheid te creëren en zorg, training en onderwijs te bieden aan de mensen in het park.”
Gorongosa-koffie wordt voornamelijk binnen Afrika geëxporteerd, met Zuid-Afrika als de grootste markt. Het bedrijf heeft plannen om uit te breiden naar buurland Zimbabwe, evenals Tanzania, Malawi en Kenia.
Het Coffee Project vergemakkelijkt ook de uitwisseling van ideeën door boeren uit andere landen uit te nodigen om het parkmodel te bekijken, en door hun eigen mensen naar het buitenland te sturen. Wana Chipoya, een Zambiaanse agronoom die met koffie werkt, bezocht onlangs het nationale park en was zeer onder de indruk. “Ik heb veel van deze technieken mee terug genomen,” zegt hij.
Molina’s boodschap aan de eindconsument is om na te denken over waar hun koffie vandaan komt voordat ze het drinken: “Als het tegen een lage prijs wordt aangeboden, waarom is die prijs dan zo laag? Denk aan de families op het veld die het zware werk daadwerkelijk doen – zij zijn afhankelijk van het inkomen uit die koffie.”
