Gelegen net ten zuiden van de Sahara woestijn en boven de regenwouden van Centraal Afrika vind je één van Afrika’s best bewaarde geheimen, het nationale park Zakouma. Op safari in Tsjaad? Ik heb lang gedacht dat dat onmogelijk was, maar dan toch is er Zakouma. Een bijzonder wildpark dat bovendien nog maar door een handjevol toeristen wordt bezocht.
Kordofan giraffe
Zakouma is in 1950 opgericht om de bedreigde Kordofan giraffe te beschermen. Volgens oude tradities mochten mannen van bepaalde stammen in de regio pas trouwen als ze een giraffe hadden gedood. De staart van het dier werd vervolgens gedragen als een trofee en het bewijs dat de man voor zijn gezin zou kunnen zorgen. De groeiende bevolking had een desastreus effect op de populatie van de Kordofan giraffes en om te voorkomen dat de dieren zouden uitsterven werd het nationale park opgericht.
Met succes, tegenwoordig bevindt ruim 50% van de overgebleven populatie van deze dieren zich binnen de grenzen van het park. Je komt ze tijdens een safari dan ook overal tegen. Het is dus ook niet verbazend dat de Kordofan giraffe symbool staat voor het park.
In navolging van de giraffes werd het park al snel een toevluchtsoord voor een groeiend aantal bedreigde diersoorten. Tegenwoordig beschermt Zakouma met succes een verscheidenheid aan dieren, waaronder olifanten, Roanantilope en Lelwel hartebeest en is het aantal buffels toegenomen van slechts 220 dieren in 1986 tot meer dan 10.000 vandaag.
African Parks
Toch is het in Zakouma niet altijd een succes verhaal geweest. Tussen 2002 en 2010 plunderden stropers te paard het park. Ze decimeerden de natuurlijke hulpbronnen en terroriseerden de lokale gemeenschappen. In totaal werden 4000 olifanten afgeslacht voor hun ivoor. 95% van de olifanten populatie in het park overleefde het niet.
Gealarmeerd zocht de regering van Tsjaad wanhopig naar een oplossing en riep in 2010 de hulp in van African Parks. Een non-profitorganisatie uit Zuid-Afrika die inmiddels 17 nationale parken en beschermde gebieden beheerd in 11 verschillende Afrikaanse landen. Naast Zakouma hebben ze in Tsjaad sinds kort ook het beheer van Ennedi op zich genomen.
Met de hulp van African Parks heeft het park één van de meest spectaculaire transformaties in heel Afrika meegemaakt. Park rangers kregen intensieve training en de strijd tegen stroperij begon al snel haar vruchten af te werpen. De afgelopen 8 jaar zijn er dan ook geen of nauwelijks dieren gedood door stropers.
Voor het eerst in decennia begonnen de dierenpopulaties langzaam te groeien en inmiddels is de olifantenpopulatie gegroeid naar 559 dieren. De olifanten hebben zich aangeleerd om in groepen bij elkaar te blijven om zo het gevaar van stropers eerder te zien aankomen. Je loopt dan ook kans om tijdens je bezoek de grote kudde met zo’n 400 olifanten tegen te komen. Een aantal dieren hebben een halsband zodat de Rangers de dieren in de gaten kunnen houden. Maar ondanks dat daarmee de locatie van de olifanten ongeveer bekend is verplaatsen ze zich vaak toch snel, zodat het zien van de grote groep zeker niet gegarandeerd is.
Ook een aantal van de leeuwen hebben een halsband met gps tracker en gezien deze dieren zich overdag niet te druk maken en vaak uren op dezelfde plek blijven hangen maakt dat de spotkans een stuk groter.
Zakouma is een symbool van hoop
De olifanten beginnen zich door de jaren zonder stroperij weer comfortabeler te voelen bij menselijk bezoek en inmiddels vormen ze ook weer kleinere groepjes, waarvan je er zeker een paar zal zien tijdens een safari.
Opvallend bij de olifanten in Zakouma is dat ze bijna allemaal zeer kleine slagtanden hebben. Grote slagtanden maakte de dieren aantrekkelijk voor stropers en dieren met kleinere slagtanden hadden zo een betere kans op overleven.
Zakouma heeft een heel lange weg afgelegd sinds 2010. Het park is uit de as herrezen en is een onwaarschijnlijk symbool geworden van hoop voor zowel mens als dier. De transformatie onderstreept cruciale verbanden tussen veiligheid, duurzaam levensonderhoud en natuurbehoud. Met deze kennis in pacht maakt het een bezoek aan dit natuurgebied extra indrukwekkend.
Betrokken met de lokale bevolking
De lokale bevolking rondom het park wordt actief betrokken bij de ontwikkeling van het park. Zo is Zakouma één van de grootste werkgevers in dit deel van Tsjaad. Sinds 2013 zijn er met de inkomsten uit het park onder meer 17 scholen gebouwd die bijna 7000 kinderen voor het eerst in hun leven onderwijs bieden. De laatste jaren begint het toerisme langzaam te groeien en naast de internationale bezoekers wordt het park ook steeds meer bezocht door lokale mensen. Dit heeft op zijn beurt de lokale werkgelegenheid en handel vergroot.
Bezoek Zakouma
Zakouma is door het Time magazine uitgeroepen tot één van de beste bestemmingen van 2019. Een budget bezoek aan Zakouma is echter niet makkelijk. Heb je genoeg geld dan kan je vanaf N’Djamena met een klein vliegtuigje naar het vliegveld bij het park vliegen. Hiervandaan is het nog 7 kilometer rijden naar Tinga, het meest bezochte kampement in het park. Je kunt ook kiezen voor het duurdere, maar prachtig gelegen Camp Nomade. Camp Salamat is vooral bedoeld om gratis onderdak te verlenen aan de mensen uit Tsjaad die het park willen bezoeken.
De andere optie is om vervoer te regelen in N’Djamena. De rit die eerst over prima wegen leidt, maar na Mongo overgaat in slechte zandwegen is 860 kilometer lang. Je bent er ongeveer 12 tot 18 uur mee zoet en zal onderweg een overnachting moeten inplannen. Wij sliepen net na Mongo bij de Fulani, maar beter is het om wat verder door te rijden. Wij kwamen vanuit het noorden vanaf Ennedi en hadden dan ook nog een extra overnachting op zo’n 60 kilometer voor de ingang van het park.
Beste reistijd
De beste tijd om Zakouma te bezoeken is tussen februari en april. Dit is het droge seizoen. Het wild concentreert zich dan rond de overgebleven waterbronnen in het park. Tussen juni en oktober is het niet mogelijk om het park te bezoeken, omdat grote delen overstroomd zijn. De kampementen zijn dan ook niet te bereiken en gesloten.
Meer informatie op de website van African Parks
Foto’s: Maarten van de Biezen
